Yükseköğretim kurumlarının gerek öğretim üyesi (Profesör, Doçent, Hekim Öğretim Üyesi) gerekse başka öğretim elemanı (Öğretim Vazifelisi ve Araştırma Görevlisi) ilanlarındaki bireye özel kaideleri ve mevzuat kusurlarını daima gündeme taşıyoruz. Hiçbir yükseköğretim kurumuna bir kastımız olmamakla birlikte, tek emelimiz bu mevzuda farkındalık yaratarak üniversitelerde akademik işçi istihdamında yaşanan meselelere ses olmaktır.
Bu haberimizde; geçtiğimiz aylarda Yükseköğretim Denetleme Heyeti tarafından paylaşılan bilgi notundaki ikazlara karşın; üniversitelerin hala hukuka karşıt halde verdiği öğretim üyesi ilanlarının sıra dışı bir örneği üzerinden değerlendirmelerde bulunacağız.
Kafkas Üniversitesi tarafından 11 Ekim 2019 tarihli ve 30915 sayılı Resmi Gazete’de birçok farklı alanda Profesör, Doçent ve Tabip Öğretim Üyesi takımları ilan edilmiştir. İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Kısmında yer alan Hekim Öğretim Üyesi takımının özel kaidesine baktığımızda direkt başvuracak adayın doktora tez başlığına yer verilmiştir. Meraklılar YÖK-TEZ Merkezi üzerinden ilanın yalnızca bir bireye özel açıldığını teyit edebilir.
|
ÜNİTE |
ANABİLİM KOLU |
UNVAN |
AÇIKLAMA |
|
İlahiyat Fakültesi |
Tefsir |
Hekim Öğretim Üyesi |
Yakup el-kemahi’ninnuru’l-ef’ide isimli yapıtının tenkitli neşri-beydav’nin amme cüz’ü haşiyesi konusunda doktora yapmış olmak |
Hatırlayacağınız üzere, hala ne emelle yapıldığı birçok kişi tarafından tam anlaşılamayan “Yardımcı Doçent” takımlarının kaldırılarak yerine “Doktor Öğretim Görevlisi” takımının hayata geçirilmesi ile ilgili TBMM’ye sunulan birinci teklifte, üniversitelerin boş hekim öğretim vazifelisi takımlarının Rektörlüklerin yerine Yükseköğretim Şurası Başkanlığınca ilan edilmesi teklif edilmişti.
Lakin, “Doktor Öğretim Görevlisi” takım isminin kamuoyunda reaksiyon toplaması sebebiyle bu sefer “Yardımcı Doçent” takımlarının yerine “Doktor Öğretim Üyesi” takımını öngören yeni teklifte bu düzenleme kaldırıldı. Hasebiyle, öğretim üyesi takım ilanlarının Yükseköğretim Şurasının denetim ve kontrolüne almayı içeren teklif uygulamaya geçemedi!
Kontrol/denetim düzeneğinin eksikliğini kullanan kimi yükseköğretim kurumları, öğretim üyesi alımlarında akademik rekabeti imkansız kılan doktora tez konusu ilan koşulları ile ülkemizin genç ve dinamik akademisyenlerinin mesleğe ve bilime olan inançlarını kırmaktadırlar. Maalesef üniversitelerde yaygın anlayış, “EN YETERLİ AKADEMİSYENİ” almak yerine, benim “YETERLİMİ” almak metodudur.
“Kimi üniversitelerde” şahsa özel öğretim üyesi ilanları şöyle yorumlanmaktadır. “Kısmın bütün idari işlerini yapmış, gerektiğinde yasal olarak girmemesi gerektiği halde “hocası istediği için” onun yerine yıllarca derse girmiş, araştırma vazifelisi olarak bütün yükü çekmiş çalışanımıza bırakın da tabip öğretim üyesi ilanında şahsa özel kural yazalım.” Akademik rekabeti engelleyen de tam bu fikir!
Aslında, Yükseköğretim Heyeti Başkanlığı bu sorunu bildiği için “Yükseköğretimde Sessiz İhtilal” olarak isimlendirilen Üretim Islahatı Paketinde yapılan düzenleme ile araştırma vazifelilerinin atamalarında değerli bir değişikliği 2018 yılının başından itibaren hayata geçirdi. Buna nazaran, yükseköğretim kurumlarında araştırma vazifelisi takımlarına atamalar, 50 nci hususun birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında yapılmakta olup, bu kapsamda atananlardan doktora yahut sanatta yeterlik eğitimlerini tamamlayanların en fazla %20’si doktora yahut sanatta yeterlik eğitimini tamamladıkları kurumların senatolarınca belirlenen ve Yükseköğretim Kurulunca onaylanan performansa dayalı kriterler çerçevesinde hekim öğretim üyesi takımlarına atanabilmektedir.
YÖK tarafından bu düzenlemenin yapılmasındaki temel amaç, akademik meslek sürecinin en değerli kademesi olmasına rağmen mevcut durumda araştırma vazifelilerinin değerli kısmı mesleklerinin tümünü araştırma vazifelisi olduğu kurumda devam ettirmektedir. İçeriden türeme (inbreeding) manasına gelen bu durum, hem kişinin, hem de kurumun performansını olumsuz etkilemektedir. Bu düzenleme ile performans odaklı bir yaklaşıma geçilmesi hedeflenmiştir.
Lakin, üniversiteler tarafından verilen ilanlardan görüyoruz ki ne bu yasal düzenlemeler ne de farklı ikazlar hiç anlaşılmamış ve dikkate alınmamıştır. Hala, yükseköğretimde rekabet oluşturan bir ortam yaratmak yerine, şahsa özel koşullu ilanlarla takımlara atamalar yapılmaktadır.
Münasebetiyle, bu sistem bilakis dönmedikçe ve takımlara üreten genç bilim insanları atanmadığı sürece üniversitelerimizin dünya sıralamalarında gerilemesi hatta hiç yer bulamaması kaçınılmazdır!
Yavuz Selim KAPLAN